شاید جالب باشد بدانید یک قطعه موسیقی برای پخش در رسانه های عمومی اعم از رادیو و تلویزیون و اماکن عمومی مانند رستوران ها و هتل ها و یا حتی آسانسورها هر یک قانون مربوط به خود را دارا میباشد و تمام این قوانین در جهت حفظ حقوق مادی و معنوی صاحب اثر میباشد.
در این قسمت تلاش بر این است که نگاهی کوتاه به قوانین کپی رایت در جهان بیندازیم. در مطالب پیش رو با نگاهی تاریخی به بررسی این قوانین در خارج و داخل ایران خواهیم پرداخت.
پرسش های رایج درباره کپی رایت:
چه کسی مسوول و ناظر بر رعایت قوانین کپی رایت یک قطعه موسیقی است؟ شرکت ضبط اثر؟ آهنگساز؟ ناشر قطعه ؟
در حقیقیت بیش از یک مالک (حقیقی و حقوقی) در یک قطعه موسیقایی وجود دارد. در یک قطعه چندین آفریننده نقش دارند از جمله آهنگساز، نوازندگان و شاعر که به عنوان مثال هنرمندان شرکت کننده در یک قطعه (نوازنده یا خواننده) قانون مربوط به خود را دارند و شرکت ها یا تهیه کننده های موسیقی از حقوق و قوانین ویژه ضبط و انتشار استفاده می نمایند.
برای پخش یک آلبوم و حتی یک قطعه، اجازه تمامی این عوامل و رضایت آنها طبق قرارداد و رعایت موازین قانونی شرط انتشار آن اثر است!
از کجا متوجه بشویم یک قطعه موسیقی دارای کپی رایت می باشد؟
کلیه آثار موسیقی و ضبط های موسیقی، از زمانی که به وجود آمده اند به مدت ۵۰ سال شامل کپی رایت هستند (در برخی از کشورها این مدت ۱۲۰ سال است) برای نمونه در اروپا نویسندگان و ناشرین موسیقی به مدت ۷۰ سال بعد از مرگ آهنگساز و یا نویسنده کپی رایت آن اثر را محفوظ می دارند (به صورت قانونی) و بعد از آن به صورت آزاد، اثر در اختیار عموم قرار میگیرد.
برای نمونه شما می خواهید اجرایی از قطعه ۱۸۱۲ Overture چایکوفسکی را ضبط و منتشر کنید، چون بیش از هفتاد سال از مرگ چایکوفسکی می گذرد، می توانید این قطعه را بدون پرداخت هیچ مبلغی به وراث و یا ناشرین این آهنگساز منتشر کنید.
از سوی دیگر کسی نمی تواند اثر شما را کپی کند و به فروش به رساند، اینجایست که قانون کپی رایت به کمک شما می آید چرا که این اثر به نام شما ضبط شده است و حقوق و آثار مادی و معنوی آن در اختیار شماست.
اما اگر به خواهید «کنسرتو آرانخوئز» از «خواکین رودیگو» را اجرا کنید. باید از ناشر اثر اجازه این کار را بگیرید و مبلغی را به عنوان حق اجرا پرداخت نمایید.
برای درک این که آیا اثری تحت کپی رایت است، احتیاجی به این نیست که حتما دارای علامت و یا آرم مشخصی مانند :
© (P) 2003, Acme Records Ltd
باشد این حمایت به صورت اتوماتیک به اجرا در آورده میشود.
نشان های جهانی کپی رایت
© با نشان دادن حرف بزرگ «C» در داخل دایره میتوان نشان داد که نت، قطعه، شعر یا طرح جلد مورد نظر شامل قوانین کپی رایت می باشد.
℗ دومین نشان از کپی رایت به صورت حرف بزرگ «P» در درون دایره می شود که مربوط به قطعات صوتی ضبط شده است.
استفاده از آثار دیگران
قبل از استفاده از موسیقی و یا هر اثر هنری دیگر در کارتان تا اجازه استفاده از آن را در کارتان را دارید یا خیر، مثلا در ساخت یک فیلم کوتاه استفاده از موسیقی و شعراز دیگران باید اجازه صاحب اثر مورد نظر را کسب نمایید.
اما چگونه و از کجا کسب اجازه نمایید؟
بهترین راه این است که شما ناشر اثر مورد نظر را پیدا کنید، آن ها می توانند شما را راهنمایی نمایید و به نوعی از نظر قانونی ملزم به همکاری با شما می باشند. در کشور امریکا (اگر هنرمند مورد نظر شما در آمریکا باشد ) شما می توانید به این اتحادیه ها رجوع نمایید:
I. American Society of Composers
II. Broadcast Music, Inc
III. Authors and Publishers
IV. BMI
V. SESAC
وضعیت حقوق اعضا در یک گروه
در یک گروه موسیقی توصیه می شود موافقت نامه ای بین اعضا امضا شود تا مشخص شود، چه حقوقی را هر شخص متصرف میباشد. (مثلا تنظیم کننده، ترانه سرا، نوازنده و غیره) و یا در صورت خارج شدن یکی از اعضا ادامه فعالیت گروه به چه صورتی است
آیا قوانین کپی رایت شامل نام گروه می شود؟
خیر، نام ها تحت عنوان (عناوین تجاری) رده بندی می شوند برای ثبت هر نامی باید به اداره ثبت نام های تجاری مراجعه نمود.
اجرای عمومی
در زمینه اجرای قطعات موسیقی در یک کلوب شبانه و غیره در هر کشوری قانون خاصی وجود دارد که می توان به کشورها و مراجع زیر اشاره نمود:
UK:
the Performing Rights Society.
Australia:
Australia Phonographic Performance Company of Australia Limited یا PPCA.
Ameri:
The American Society of Composers, Authors and Publishers and SESAC
کپی رایت چیست؟
کپی رایت نوعی حفاظت قانونی از آثار منتشر شده و نشده ادبی، علمی و هنری است. این آثار به هر صورت که عرضه شده باشند، در صورتی که دارای ماهیتی قابل درک باشند (یعنی دیده، شنیده یا لمس شوند.) شامل این حمایت خواهند بود.
اگر این اثر یک مقاله، نمایشنامه، ترانه، یک حرکت جدید در رقص، کد HTML یا گرافیک کامپیوتری باشد که قابل ثبت بر کاغذ، نوار کاست، CD یا هارد درایو کامپیوتر باشد هم، شامل قانون کپی رایت می شود.
قانون کپی رایت به آفریننده اثر اجازه میدهد تا از حقوق انحصاری تکثیر، اقتباس در شیوه بیان نو (مانند به فیلم تبدیل کردن یک رمان)، پخش و نمایش عمومی اثر استفاده کند. انحصاری به این معنا است که تنها آفریننده اثر، نه کسی که به نحوی به اثر دسترسی دارد، می تواند از این حقوق استفاده کند.
قانون کپی رایت از چه زمانی آغاز می شود و چه شرایطی دارد؟
قانون کپی رایت از زمانی که اثری در شکلی ملموس به وجود بیاید، شامل آن می شود.
برای مثال، یک ترانه سرای ساکن آمریکا، اشعار خود را نوشته، نام خود را امضا کرده و با گذاشتن نشانه © در کنار آن تاکید می کند که نویسنده اشعار است. سپس نوشته هایش را در پاکتی گذاشته و به آدرس خودش پست نموده و این پاکت را دربسته نگه می دارد. در واقع شاهد او تاریخ مهر پست بر پاکت است. حالا او با در دست داشتن این نامه، اثر خود را در دفتر کپی رایت آمریکا به ثبت می رساند تا از هرگونه سو استفاده حمایت شود. حتی اگر شخصی قبل از ثبت رسمی اثر از آن استفاده کند، او با در دست داشتن پاکت میتواند مالکیت خود را به اثبات برساند.
این مثال درباره آثار دیجیتالی هم صدق میکند به این صورت هنگام حفظ یک اثر در کامپیوتر، تاریخ و ساعت آن هم حفظ می شود و شما با در دست داشتن فایل اصلی همواره میتوانید ثابت کنید که زودتر از شخصی که به نحوی (برای مثال از وب سایت) به اثر شما دست یافته، آن را به وجود آورده بودید. اگر این شیوه از نظر شما کاستی هایی دارد میتوانید اثر خود را بر روی دیسکت یا CD کپی کرده و به آدرس خود پست کنید. آنرا در جای مطمئنی نگه دارید و در موقع لزوم در حضور شاهد، آن را باز کنید.
چه زمانی کپی رایت یک اثر به پایان میرسد؟
گاهی اوقات در یک ثبت کپی رایت به چند تاریخ برمی خوریم برای نمونه:
“© Copyright 1998, 1999 John Smith.”
از آنجایی که یک خالق اثر در طول زمان کار خود را تصحیح، تکمیل یا دوباره نویسی میکند، تمام تاریخهای ثبت شده زمان خلق اثر را در دوره های مختلف مشخص میکنند و نشان دهنده زمان پایان گرفتن کپی رایت نیستند.
تاریخ انقضای کپی رایت، بر اساس پیمان برن، حداقل شامل طول حیات خالق آن و ۵۰ سال پس از مرگ او است. این مقدار زمان شامل تمام کشورهای عضو در پیمان برن میشود و هر کشور میتواند زمان بیشتری برای قابل اجرا بودن کپی رایت قائل شود اما این زمان نمیتواند از مقدار تعیین شده در پیمان کمتر باشد. گاهی اوقات در طی یک وصیت رسمی حقوق یک اثر به بازماندگان صاحب آن تعلق میگیرد که البته باید به تایید رسمی رسیده باشد.
کنوانسیون برن برای حمایت از آثار ادبی و هنری
معمولاً به نام کنوانسیون برن شناخته میشود، یک موافقتنامه بینالمللی در خصوص حق تکثیر است که اولین بار در شهر برن در سوئیس در سپتامبر سال ۱۸۸۶ (شهریور ۱۲۶۵ شمسی) تصویب شد.
کنوانسیون برن کشورهای امضاکننده معاهده را (که در متن معاهده به نام کشورهای عضو اتحادیه شناخته شدهاند) ملزم میکند که آثار پدیدآورندگان سایر کشورهای امضاکننده را همچون آثار پدیدآورندگان تبعه خود مورد حمایت کپیرایت قرار دهد.
این پدیدآورنده کسی است که دارای تابعیت یکی از کشورهای عضو باشد و اگر دارای چنین تابعیتی نیست، اثر خود را برای نخستین بار در یکی از کشورهای عضو اتحادیه منتشر میکند یا اقامتگاه وی در یکی از کشورهای عضو اتحادیه است.
شما می توانید برای بدست آوردن آگاهی بیشتر پیرامون سرویس های مربوط به کپی رایت، پخش، نشر و فروش جهانی موسیقی، درآمد از یوتیوب، تیک آبی اینستاگرام و… به قسمت ارتباط با ما بروید و با کارشناسان ما تماس حاصل فرمایید.